سواد رسانه ای

در گذشته های دور، تصویری که از فرد باسواد داشتند، انسان های کامل و جامعی بودند که نام عالم و حکیم را با خود به یدک می کشیدند. آن ها علاوه بر اینکه دارای انواع دانایی الهی، انسانی، ریاضی و تجربی بودند، در عرصه ی زندگی عملی فردی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی نیز تأثیرگذار و موفق بودند. به عبارتی دیگر آن ها علاوه بر دانش گسترده، دارای مهارت های زندگی کافی بودند. در آن زمان، سواد و شعور در پیوند با یکدیگر قرار داشتند. با گسترش عصر جدید و تخصصی شدن علوم، محدوده هوش و سواد انسان ها کم شد. دیگر کسی که باسواد بود، حتماً انسانی با شعور بالا و دارای کارایی بالا نبود. حتی در مواقعی وضعیت بالعکس شده بود و با سوادی با داشتن شعور و مهارت کمتر پیوند خورده بود. به تازگی انسان عصر جدید به اشتباه خود پی برده است و به دنبال تغییر تصور پیشین خود از سواد و هوش برآمده است. از این منظر جدید، سواد با شعور و مهارت های مورد نیاز برای داشتن یک زندگی خوب پیوند می خورد. یونسکو برای قرن بیست و یک، انواع سواد را در شش دسته سواد عاطفی، سواد ارتباطی، سواد مالی، سواد رسانه ای، سواد تربیتی و سواد رایانه ای تقسیم بندی کرده است. هر فردی به فراخور شرایطش نیازمند تقویت توان خود در یک حوزه از این دسته بندی است ولی با توجه به همه گیر شدن استفاده اینترنت و شبکه های اجتماعی، ارتقا سواد رسانه ای از اهمیت ویژه ای برای همگان برخوردار می باشد. سواد رسانه ای، مجموعه‌ای از مهارت های قابل یادگیری است که به توانایی دسترسی، تجزیه و تحلیل و ایجاد انواع پیام‌های رسانه‌ای اشاره دارد. و یک مهارت ضروری در دنیای امروزی به شمار می‌رود. یا به زبان ساده تر، علمی است که فرد، برای استفاده از محتوا و پیام های رسانه ای مجبور به فراگیری آن است. نداشتن سواد رسانه باعث می گردد تا عامه مردم بدون تحقیق و با خواندن مطالب دروغ و فاقد ارزش علمی، تحت تاثیر قرارگرفته و عملا مورد سواستفاده ی افکار و رفتار صاحبان سیاست و کلاه برداران حرفه ای قرار گیرند. در هرصورت می توان دریافت که عملا بی سوادی در حوزه رسانه خطرناک تر از نداشتن سواد خواندن و نوشتن خواهد بود.

این درس تحت عنوان «سواد رسانه ای» در 12 جلسه توسط استاد سید بشیر حسینی ارائه شده است. هدف اصلی این درس، آشنا نمودن مخاطبان با سواد رسانه ای و نحوه ی مواجهه درست با رسانه هاست. استاد این هدف را از طریق پرداختن به موضوعات متنوعی از قبیل تعریف سواد رسانه ای، جریان شناسی رسانه ها، شناخت پیام و مخاطب، فنون تولید محتوا و رژیم مصرف رسانه ای به پیش برده است. بیایید با یکدیگر نگاهی به گوشه ای از سخنان استاد بیندازیم. «وقتی شما از سواد رسانه ای برخوردار باشید، نقشه ای در دست دارید که برای هرچه بهتر گام برداشتن در دنیای جدید رسانه ای به شما کمک می کند. و بدون اینکه بخواهید با پیام های مخرب روبه رو شوید، تجربه و اطلاعات مدنظرتان را کسب کنید. همچنین خواهید توانست آن زندگی که خود و نه رسانه ها خواهان آن هستند را برای خودتان بنا کنید».